ĐỔI HỌ ORIENTAL THÀNH AMBERY TRONG CÁC HỌ HƯƠNG VÀ SỰ KỲ THỊ TRONG VÔ THỨC

Oriental là một họ hương rất quan trọng trong ngành hương. Tuy theo cách phân loại từng nhà hương mà họ sẽ có 4 hay 7 họ hương chính. Xem thêm bài mình viết về 7 họ hương dưới comment.

Micheal Edwards – Fragrance of the world là một trong những trang thông tin về mùi hương nổi tiếng nhất thế giới. Họ có data của hầu hết những mùi hương có mặt trên thị trường và phân loại chúng theo 4 nhóm chính và 14 nhóm nhỏ như trong hình.

Từ giữa tháng 7 năm nay, trang phân loại hương Micheal Edwards – Fragrance of the world sẽ chính thức đổi họ hương ORIENTAL thành AMBERY, loại bỏ hoàn toàn từ Oriental ra khỏi bảng phân loại của mình.

Trước khi tìm hiểu vì sao có thay đổi này, hãy đi qua chút về nguồn gốc và định nghĩa họ Oriental.

Oriental là một họ hương, gộp các mùi hương có tổ hợp mùi vanille, powdery, spices, balsamic,…Chai nước hoa có thể coi là « thủy tổ » của họ Oriental/Amber có chứa những notes hương này là Ambre Antique (Coty, 1905) chứa rất nhiều các loại baume : opoponax, labdanum, vanille, gỗ và hoa. Sau đó, có nhiều chai nước hoa đã ra đời theo tông mùi hương đó như : Shalimar (Guerlain, 1925), Opium (YSL, 1977), Must (Cartier, 1981), Hypnotic Poison (Dior, 1998), Ambre sultan (Serge lutens, 1993), Angel (Thierry Mugler, 1992), Boss bottled (Hugo boss, 1998), La Nuit de L’Homme (YSL,2009).

Họ hương này thường đại diện cho sự gợi cảm, nóng bỏng, mạnh mẽ, có sức ám ảnh bởi làn hương rất nồng, bền bỉ, dai dẳng đôi khi có thể gây chếch choáng.

Hmm, thật khó trả lời. Thực tế mình nghĩ trong ngành vẫn còn một số tranh cãi nhỏ, tùy theo định nghĩa của mỗi người mà hai khái niệm này hơi nhập nhằng, vì amber có khá nhiều nghĩa khác nhau : (à, amber KHÔNG bao giời được dịch là Hổ phách nha mọi người, sai lắm luôn!!!!)

– Amber accord : amber accord đơn giản cấu thành từ hai nguyên liệu Labdanum và Vanilline, sau đó người ta có thể làm cho nó trở nên phong phú hơn bằng cách thêm những note hương mà đi rất hợp với labdanum và vanille như các loại baumes : opoponax, tolu, perou.., hay các notes vừa ngọt vừa balsamic như : tonka bean, benjoin hay các notes gia vị ấm : clove, cinnamon,…Accord amber này có thể làm nền của hương Oriental.

– Amber gris: được chiết xuất từ cá nhà táng

– Dry amber : nhân tạo, có một số chất gợi mùi amber gris và có một số chất thiên gỗ khô hơn : ambroxan, Z11,…

Nên đối với mình Oriental có thể bao hàm Amber hay Ambery nhưng Amber hay Ambery lại không đủ để nói lên Oriental.

Thú thật là lần đầu tiên mình biết về từ Oriental này và thực sự học về nó là qua Hương cách đây 7,8 năm nên đối với mình từ này nó được định nghĩa đơn thuần là những mùi mình nói bên trên, nó giống như từ Chypre hay Fougere  – đã trở thành những danh từ riêng để chỉ một họ hương. Mỗi lần nghĩ tới nó là mường tượng ra mùi chứ ít khi nào gắn liền nó với từ Phương Đông hay chính trị hay phân biệt chủng tộc.

Tuy nhiên gần đây đã có rất nhiều những cuộc trang luận ở Mỹ, ở UK và instagram của rất nhiều perfumers nổi tiếng (có thể kể đến Christopher Laudamiel), rằng từ Oriental mang hơi hướng phân biệt chủng tộc nặng nề như từ Negr* . Rằng nó gợi nhớ nhiều đến thời thuộc địa khi Châu Âu là « trung tâm » thế giới và những gì ngoài hay xa xôi bí ẩn là Phương Đông. Vì những lập luận mang hơi hướng chính trị và văn hóa trên, nên từ Oriental đang bị xóa dần bởi nhiều trang thông tin về mùi, nổi bật nhất ở đây là Micheal Edwards – Fragrance of the world.

Và nếu Micheal Edwards – Fragrance of the world đã lọai Oriental ra khỏi bảng phân loại của mình thì chẳng lâu sau nữa, mình nghĩ các nhà hương lớn cũng sẽ làm thế.

Thực ra đối với mình đây là câu hỏi còn lớn hơn và quan trọng hơn Oriental hay Ambery. Có một điều chúng ta phải công nhận là ngành hương sinh ra và phát triển nhất ở những nước Châu Âu, đặc biệt là Pháp. Nền văn hóa Pháp thiên nhiều nghệ thuật, giúp nuôi dưỡng ngành hương và biến người Pháp trở thành những người rất giỏi làm về hương. Và đúng là như vậy !!!Phần lớn những perfumers/evaluators giỏi nhất thế giới là người Pháp. Tuy thế, họ không phải lúc nào cũng là giỏi nhất và người của những nước khác không thể giỏi hơn họ. Sự thật đáng buồn là mình biết có rất rất nhiều người vẫn tin người Pháp lúc nào cũng nhất, sinh ra tâm lý “sính Pháp” và một số người Pháp lại trở nên arrogant hơn vì điều đó. (Mình không “gom đũa cả nắm” ở đây nha mọi người, mình có rất nhiều bạn người Pháp rất tốn và cũng bức xúc vì điều này).

Ví dụ như ở Trung Quốc, có rất nhiều mùi hương thực tế do perfumer người Trung Quốc làm nhưng công ty hương phải mượn tên một perfumer người Pháp để “show” cho khách hàng. Đơn giản là vì khách hàng muốn hương của họ được đứng chung với một cái tên Pháp (mà đôi khi khách hàng cũng chẳng cần biết là cái tên được mượn đó có thực sự là của một perfumer hay không). Hay một số event của Việt Nam, khách hàng khăng khăng phải có một người Pháp tham dự mặc dù đôi khi chẳng liên quan, nên một số công ty hương có chi nhánh ở Châu Á đều có người Pháp làm.

Và khi nào, những chuyện như thế còn xảy ra, thì đối với mình, những người làm trong ngành hương còn rất nhiều điều phải làm hơn nữa, hơn là chỉ đổi Oriental thành Ambery ?

Nhưng mình thực sự cũng không biết là những người quyết định đổi đó, có bao giờ nghĩ và biết tới sự kỳ thị trong vô thức này không ?

---

By Aperfumecatcher